Hesabım
Piller, günlük hayatta kullanılan taşınabilir pek çok elektronik cihazın temelinde yer alır. Televizyon kumandalarından cep telefonlarına kadar pek çok cihaz piller sayesinde çalışma sağlar. Piller; biçim, kapasite, yapı ve kullanım alanları sebebiyle oldukça çeşitlidir. Bu sayede kullanım amacına uygun farklı pil çeşitlerine kolayca ulaşılabilir. Gelin, piller ve pil çeşitleri hakkında daha fazlasına beraber göz atalım.
Piller, içerisinde yer alan kimyasal enerjinin doğrudan elektrik enerjisine dönüştürülüp kullanılabilmesini sağlayan taşınabilir enerji depolama birimleridir. İçerisinde çeşitli kimyasalların yer aldığı piller, elektrik enerjisini kimyasal olarak depolar. Bu kimyasalların tepkimeye girmesi sonucu ise elektrik enerjisi açığa çıkar ve pil görevini yerine getirir.
Pil, taşınabilir enerji depolama birimi olarak bilinir. Pilin görevi, ,çerisinde depolanan kimyasal enerjiyi, çeşitli kimyasal reaksiyonlar gerçekleştirerek elektrik enerjisine dönüştürerek devreye iletmedir. Farklı biçim ve yapıdaki piller; kumandalar, oyuncaklar, bilgisayarlar, tabletler, cep telefonları ve hatta elektrikli araçların da dahil olduğu geniş bir kullanım alanına sahiptir.
Pillerin içerisinde yer alan kimyasallar, çeşitli kimyasal reaksiyonlar sonucu elektrik enerjisini açığa çıkarır. Böylece içerisinde kimyasalların depolandığı piller, elektrik enerjisi sağlayabilir hâle gelir. Pilin içerisinde yer alan kimyasallar, tepkimeye girmeye devam edebildiği müddetçe elektrik enerjisi açığa çıkmaya devam eder. Belirli bir süre sonrasında kimyasal reaksiyon için yeterli kaynak kalmaz ve pil tükenmiş olur. Tek kullanımlık piller için durum böyle olsa da şarj edilebilir pillerin işleyişi farklıdır. Şarj edilebilir pillerin enerji üretim potansiyeli sona erdiğinde elektrik akımı uygulayarak kimyasal reaksiyon tersine döndürülür. Böylece pil yeniden elektrik enerjisi açığa çıkarabilir.
Piller kullanım alanlarına, kimyasal yapılarına, boyutlarına ve kapasitelerine göre çeşitli sınıflara ayrılır. Bugün bir pil satın almak istediğinizde AA, AAA, C, D, CR2032 ve LR44 gibi düğme piller gibi çeşitli pil boyutları ve isimleri ile karşılaşabilirsiniz. Kullanılacak cihaza göre biçimleri değişen pillerin aynı zamanda kimyasal yapıları, kapasiteleri ve güçleri de farklılık gösterir. Pil çeşitleri isimleri, pilin içerisinde barındırdığı kimyasallara göre değişiklik gösterir. Şu anda kullanılan pil çeşitleri şarj edilmeyen, şarj edilebilen ve düğme piller olarak 3 grupta toplanır. Bu piller şu şekilde açıklanabilir:
Şarj edilmeyen piller, adında anlaşılabileceği gibi tek kullanımlıktır. Birincil (primary) piller olarak da bilinen şarj edilmeyen pillerin içerisindeki kimyasal reaksiyon sonlandığında bu durumu tersine çevirmenin bir yolu yoktur. Şarj edilebilir pillere göre çok daha uygun maliyetli seçeneklerdir. Bu piller, düşük enerji tüketimine sahip elektronik cihazlarda kullanım için uygundur. Örneğin; saat ve kumanda gibi cihazlara uzun süre boyunca güç sağlayabilirler.
Şarj edilmeyen pil türlerinden bazıları ise şöyledir:
Çinko piller, en yaygın biçimde kullanılan pil tipleri arasında yer alır. Duvar saati, fener, kumanda gibi cihazlarda kullanılır.
Alkalin piller, çinko pillerle kıyaslandığında daha fazla enerji depolayabilme özelliğine sahiptir. Güç ihtiyacı yüksek olan elektronik aletlerde kullanılır. Alkalin pilleri radyolar, dijital kameralar, oyunlar gibi aletlerde görebilirsiniz.
Tek kullanımlık ancak uzun ömürlülüğü ile sıklıkla tercih edilen lityum pillerin en yaygın kullanımları arasında bilgisayar anakartları yer alır.
Şarj edilebilir piller, içerisinde gerçekleşen kimyasal tepkime sonlandığında ve elektrik enerjisi sağlanamadığında bu durumun tersine çevrilme imkânının olduğu pillerdir. İkincil (secondary) piller olarak da bilinen şarj edilebilir pillere, belirli miktarlarda ters elektrik akımı verildiğinde pilin içerisindeki kimyasal tepkime tersine çevrilir. Bu işlem pillerin yeniden elektrik enerjisi üretmesini sağlasa da her kullanımda pilin kapasitesinde bir miktar azalma meydana gelir. Şarj edilebilir piller, şarj edilemeyenlere kıyasla daha pahalıdır. Ancak yine şarj edilemeyen pillere kıyasla doldur boşalt yapılarak tekrar tekrar kullanılabildikleri için çok daha uzun ömürlüdür.
Şarj edilebilir pil türleri şöyle sıralanabilir:
Li-Ion piller, şarj edilebilir piller içerisinde en yaygın kullanıma sahip olan türdür. Modern akıllı telefonlar, tabletler ve taşınabilir bilgisayarlarda bu türden piller kullanılır.
Lityum-iyon pillerle benzer kullanım alanlarına sahiptir. Kimyasal yapısı gereği son derece yanıcıdır. Bu sebeple kullanım sırasında daha dikkatli olunmalıdır.
Yüksek kapasiteli pillerdir. Cihazların uzun süre kullanımına imkân verir. Ancak bekletildiği zaman içerisinde depolanan enerjide kayıplar yaşanabilir.
Ni-Mh pillere kıyasla çok daha düşük enerji depolama kapasitelerine sahiptir. Bekletildiği zaman enerji kaybına uğramamasından dolayı aktif olarak kullanılan seçenekler arasında yer alır.
Düğme pil çeşitleri ve yapıları değişiklik gösterse de genel olarak yuvarlak, yassı formdadır. Düşük güç gerektiren cihazlara uzun süreler boyunca güç sağlayabilirler. Bilgisayar anakartları, kol saatleri, tartı, süs eşyaları gibi çeşitli cihazlarda kullanılan düğme piller oldukça geniş bir kullanım alanına sahiptir. Çoğunlukla şarj edilmeyen yapıda olmalarına rağmen şarj edilebilir düğme piller de mevcuttur.
Devre veya makine mekanizmalarında bulunan zaman rölesi, güç kontaktörlerini kontrol etmeye yarayan elektronik bileşendir. Zaman röleleri otomatik olarak devrelerin çalışmasını ve belirlenen süre sonunda devrelerin durmasını otomatik olarak kontrol eder.
Lojik kapılar, bir ya da birden fazla girişe ve tek çıkışa sahip elektronik devrelerdir. Lojik devre veya mantıksal kapı olarak da bilinirler. Lojik kapılar, temel elektronik bileşenler olan diyotlar ve transistörlerden oluşur.
1971 yılında icat edilen Solid State Relay (SSR) veya Türkçe adıyla katı hal röleleri, herhangi bir mekanik parça içermemesi başta olmak üzere elektromekanik rölelerden oldukça farklıdır. Gelin, solid state rölelere yakından bakalım.
Elektrik enerjisi günümüzde hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak elektrik enerjisi yapısı itibariyle oldukça tehlikelidir ve dikkatle kullanılmalıdır. Elektrik akımında meydana gelen herhangi bir sorun, büyük maddi kayıplara yol açarken aynı zamanda insan hayatını da tehdit edebilir. Bu gibi olumsuzlukların önlenmesi amacıyla birçok önleyici teknolojik cihaz ve uygulama bulunur. Kaçak akım röleleri de elektrik kullanımını herkes için daha güvenli hale getirilmesine yardımcı olan bir cihazdır. Gelin kaçak akım rölesi hakkında sıklıkla sorulan sorulara ve yanıtlarına yakından bakalım.
Servo motor, günümüzde birçok farklı alanda tercih edilen bir motor çeşididir. Hassas takip sistemi, geri besleme özelliği ve dayanıklı yapısı sayesinde endüstriyel ve hobi amaçlı sıkça tercih edilir. Kullanıcılar tarafından servo motorlar hakkında yoğun bir araştırma yapılır. Servo motor çeşitleri, çalışma prensibi, avantajları gibi konuları yazının devamında bulabilirsiniz.
Elektrik işlemlerinin veya elektronik devrelerin olmazsa olmaz bileşenleri arasında yer alan kapasitörler, çeşitli elektronik cihazlarda kullanılarak enerjinin depolanmasını mümkün kılar. Kapasitörlerin doğru çalışıp çalışmadığını anlamak, devrelerin sağlıklı işleyişi açısından kritik düzeyde önem taşır.
Modern yaşamın temel taşlarından biri olan elektrik enerjisinin etkin şekilde iletilmesi kritik düzeyde öneme sahiptir. Bu süreçte devreye giren transformatörler enerji kaybını minimum seviyeye indirerek enerjinin uzun mesafelere taşınmasına yardımcı olur. Şimdi transformatörlerin kullanım alanları, çalışma prensiplerine ve çeşitlerine daha yakından bakma zamanı.
Birçok endüstride ve günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan NTC (Negative Temperature Coefficient) sensörler, sıcaklık değişimlerine hassas elemanlardır. Sensörler, sıcaklık arttıkça direnci azalan yarı iletken malzemelerden yapılmıştır ve sıcaklık ölçümü, sıcaklık kontrolü ile güvenlik sistemlerinde kullanılır.
