Hesabım
Elektrik enerjisi günümüzde hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak elektrik enerjisi yapısı itibariyle oldukça tehlikelidir ve dikkatle kullanılmalıdır. Elektrik akımında meydana gelen herhangi bir sorun, büyük maddi kayıplara yol açarken aynı zamanda insan hayatını da tehdit edebilir. Bu gibi olumsuzlukların önlenmesi amacıyla birçok önleyici teknolojik cihaz ve uygulama bulunur. Kaçak akım röleleri de elektrik kullanımını herkes için daha güvenli hale getirilmesine yardımcı olan bir cihazdır. Gelin kaçak akım rölesi hakkında sıklıkla sorulan sorulara ve yanıtlarına yakından bakalım.
Kaçak akım rölesi (residual-current circuit breaker, RCCB) üzerinden geçen akımın iki yönde de eşit olmadığı durumlarda devreyi kesen güvenlik cihazlarıdır. Herhangi bir devreye bağlanan kaçak akım röleleri, faz ve nötr elektrik yüklerinin eşit olup olmadığını kontrol eder. Eşitliğin olmadığı durumların, devrede elektrik kaçağının olduğu anlamına gelmesinden dolayı devreyi keserek elektrik akışını durdurur.
Görünüş itibariyle sigortalara benzer olsalar da kaçak akım rölelerinin çalışma prensibi sigortalardan farklıdır. Kaçak akım röleleri, faz ve nötr arasındaki dengeyi gözeten aletlerdir. Dengenin bozulduğunu tespit eden kaçak akım rölesi insanları ve elektronik cihazları koruma adına elektrik akışını keser. Kaçak akım rölelerini sigortalardan farklı kılan nokta ise daha hassas bir şekilde farklılıkları tespit edebilmesidir. Kaçak akım koruma rölesi insanlar için tehlikeli olabilecek 30 mA ve çok daha altındaki değerlerdeki kaçağı tespit edebilir.
Kaçak akım röleleri, devredeki elektrik kaçağını tespit ederek kısa sürede devreyi kesen cihazlardır. Kullanılan kaçak akım röleleri farklı hassaslık değerlerine sahiptir. İnsan vücudunun 30 mA ve üzeri değerlerde ciddi oranda hasar gördüğü göz önüne alındığında özellikle evlerde daha hassas kaçak akım rölelerinin kullanılması gerekir. Kaçak akım röleleri, insan hayatı kadar elektrikli cihazlar ile makinelerin korunmasında da yardımcı olur. Aynı zamanda elektrik kaçağı kaynaklı yangınların önlenmesi de kaçak akım rölesi faydaları arasında yer alır.
Kullanabileceğiniz kaçak akım koruma rölesi tipleri oldukça çeşitlidir. Kaçak akım rölelerini, ölçüm hassaslığı, üzerinde yer alan kutup sayısı, kullanım alanlarına ve kullanım biçimlerine göre farklı türlerde üretilir.
Evlerin sigorta kutularına yerleştirilen, sigortaya benzer yapıdaki ev tipi kaçak akım rölesi modellerinin yanı sıra akım korumalı priz olarak anılan cihazlarda kaçak akım rölesi olarak sınıflandırılabilir. Ayrıca içerisine kaçak akım rölesinin dahil edildiği sabit priz modelleri de mevcuttur.
Kutup sayılarına göre kaçak akım röleleri, tek faz ve nötrün bağlandığı 2 kutuplu ile 3 faz ve nötrün bağlandığı 4 kutuplu olmak üzere ikiye ayrılır. Akım koruma röleleri aynı zamanda koruma sağladıkları akım hassasiyeti konusunda da birbirinden ayrılır. 10 mA, 30 mA, 300 mA ve 500 mA gibi farklı değerler olabilir. 30 mA ve daha düşük hassasiyete sahip olan rölelerin asıl amacı, insan hayatını ve yaralanmalarını önlemedir.
Bir başka sınıflandırma ise kaçak akım rölesindeki akım tipleridir. AC tipi olanlar sadece alternatif akımlarda kullanılır. A tipi olanlar hem AC hem DC akımlarda kullanılabilir. B tipi olarak sınıflandırılan akım koruma röleleri ise hem AC hem DC akımlarda ve hata akımlarında kullanılır. F tipi akım röleleri ise elektronik cihazların içerisinde dahili olarak yerleştirilen ve A tipine benzer özelliklere sahip akım koruma röleleridir. Bu sınıflandırmaların her biri cihaz üzerindeki farklı kaçak akım koruma rölesi sembolü ile belirtilir.
En iyi kaçak akım rölesi hangisi, sorusuna yanıt verebilmek için ise rölenin nerede ve hangi amaçla kullanılacağı önemlidir. Bu soruya tek bir yanıt olmamakla birlikte kullanım amacına göre kaçak akım rölesi türü ve hassaslık derecesi seçerek tercih yapabilirsiniz.
Temel olarak kaçak akım rölesi bir devredeki faz ve nötr üzerindeki yükleri karşılaştırır. Normal şartlar altında faz ve nötrün birbirine eşit olması gerekir. Kaçak akım röleleri bu karşılaştırmayı yapabilmek için toroid trafosundan faydalanır. Toroid veya toroid trafosu bir yarısı faz diğer yarısı ise nötr kablo ile sarılmış bir çemberdir. Aynı zamanda toroide arama bobini olarak da adlandırılan röle bağlanır. Normal bir durumda bu düzenekte bobinden yani röleden akım geçmemesi gerekir. Ancak faz ve nötr arasında dengesizlik oluştuğunda toroidde manyetik alan oluşur ve röleden elektrik akımı geçer. Röleden akım geçtiğinde ise kısa sürede devre kesilir.
Kaçak akım rölesinin bağlanması sırasında dikkatli davranılması gerekir. Bağlantı için tüm üç fazı ve nötr kablosunu röleye bağlanması yeterlidir. Böylelikle kaçak akım rölesi faz ve nötr üzerindeki yükü karşılaştırabilir. Toprak kablosunu ise kaçak akım rölesine bağlamamalısınız.
Evinizde veya ofisinizde bağlı olan kaçak akım rölesi sık sık atıyor olabilir. Böyle bir durum elektrik hattınızda bir kaçak olduğu anlamına gelir. Kaçak akım rölesinin atmasının önlenmesi için elektrik hattındaki sorunun tespit edilerek çözüme kavuşturulması gerekir. Tespit için kaçak akım rölesi attığında kullandığınız elektrikli cihazı prizden çekmeyi deneyebilirsiniz. Bu yeterli olmazsa prize takılı tüm cihazları prizden çıkararak yeniden elektrik vermeyi deneyebilirsiniz. Sorununuz devam ediyorsa bir uzmandan yardım almanız en doğrusu olacaktır.
Kaçak akım rölesinin evinizde veya güvene almak istediğiniz herhangi bir konumda bulunuyor olması yeterli değildir. İhtiyaç anında kaçak akım rölesinin devreye gireceğinin yani çalıştığının zaman zaman kontrol edilmesi gerekir. Kaçak akım rölesinin bozuk olup olmadığını anlamak için röle üzerindeki test düğmesini kullanabilirsiniz. Üreticiye göre farklılık gösterse de kaçak akım röleleri üzerinde Test veya T yazan, basılabilecek tek bir düğme yer alır. Bu düğmeye basarak kaçak akım rölesini test edebilirsiniz. Bu test işlemi için önerilen zaman aralığı ise çoğunlukla üç ayda birdir. Siz de ihtiyaçlarınıza yanıt verecek seçeneklere göz atarak kullanım amacınıza ve bütçenize göre tercihte bulunabilirsiniz.
Devre veya makine mekanizmalarında bulunan zaman rölesi, güç kontaktörlerini kontrol etmeye yarayan elektronik bileşendir. Zaman röleleri otomatik olarak devrelerin çalışmasını ve belirlenen süre sonunda devrelerin durmasını otomatik olarak kontrol eder.
Lojik kapılar, bir ya da birden fazla girişe ve tek çıkışa sahip elektronik devrelerdir. Lojik devre veya mantıksal kapı olarak da bilinirler. Lojik kapılar, temel elektronik bileşenler olan diyotlar ve transistörlerden oluşur.
1971 yılında icat edilen Solid State Relay (SSR) veya Türkçe adıyla katı hal röleleri, herhangi bir mekanik parça içermemesi başta olmak üzere elektromekanik rölelerden oldukça farklıdır. Gelin, solid state rölelere yakından bakalım.
Elektrik enerjisi günümüzde hayatın ayrılmaz bir parçasıdır. Ancak elektrik enerjisi yapısı itibariyle oldukça tehlikelidir ve dikkatle kullanılmalıdır. Elektrik akımında meydana gelen herhangi bir sorun, büyük maddi kayıplara yol açarken aynı zamanda insan hayatını da tehdit edebilir. Bu gibi olumsuzlukların önlenmesi amacıyla birçok önleyici teknolojik cihaz ve uygulama bulunur. Kaçak akım röleleri de elektrik kullanımını herkes için daha güvenli hale getirilmesine yardımcı olan bir cihazdır. Gelin kaçak akım rölesi hakkında sıklıkla sorulan sorulara ve yanıtlarına yakından bakalım.
Servo motor, günümüzde birçok farklı alanda tercih edilen bir motor çeşididir. Hassas takip sistemi, geri besleme özelliği ve dayanıklı yapısı sayesinde endüstriyel ve hobi amaçlı sıkça tercih edilir. Kullanıcılar tarafından servo motorlar hakkında yoğun bir araştırma yapılır. Servo motor çeşitleri, çalışma prensibi, avantajları gibi konuları yazının devamında bulabilirsiniz.
Elektrik işlemlerinin veya elektronik devrelerin olmazsa olmaz bileşenleri arasında yer alan kapasitörler, çeşitli elektronik cihazlarda kullanılarak enerjinin depolanmasını mümkün kılar. Kapasitörlerin doğru çalışıp çalışmadığını anlamak, devrelerin sağlıklı işleyişi açısından kritik düzeyde önem taşır.
Modern yaşamın temel taşlarından biri olan elektrik enerjisinin etkin şekilde iletilmesi kritik düzeyde öneme sahiptir. Bu süreçte devreye giren transformatörler enerji kaybını minimum seviyeye indirerek enerjinin uzun mesafelere taşınmasına yardımcı olur. Şimdi transformatörlerin kullanım alanları, çalışma prensiplerine ve çeşitlerine daha yakından bakma zamanı.
Birçok endüstride ve günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan NTC (Negative Temperature Coefficient) sensörler, sıcaklık değişimlerine hassas elemanlardır. Sensörler, sıcaklık arttıkça direnci azalan yarı iletken malzemelerden yapılmıştır ve sıcaklık ölçümü, sıcaklık kontrolü ile güvenlik sistemlerinde kullanılır.
